The
Crucible
The Crucible is een Amerikaanse klassiek
theaterstuk van de gelauwerde auteur Arthur Miller (schrijver van o.m. Dood van
een handelsreiziger). Het gaat over een historische gebeurtenis en is gebaseerd
op uitvoerig bronnenonderzoek: de heksenjacht in het Salem (MA) in de
zeventiende eeuw. Nog altijd kun je in Salem (vlakbij Boston) de gedenkstenen
zien voor de slachtoffers van de heksenprocessen die aan 19 mensen het leven
kostten en waarvoor honderden mensen weken of maanden hebben vastgezeten. De
heksenjacht begint als een paar meisjes in het bos door de dominee betrapt
worden terwijl ze (naakt?) aan het dansen zijn. Dansen is in het puriteinse
Salem zwaar verboden en om zichzelf vrij te pleiten, beweren de meisjes
vervolgens dat ze behekst zijn door Tituba, de slavin van dominee Paris.
Deze beschuldiging is de aanzet voor een
nietsontziende heksenjacht waar dorpelingen elkaar over en weer beschuldigen.
Dat doen ze om hun eigen huid te redden
want wie kan aantonen dat een ander de duivel op hem heeft afgestuurd,
ontloopt daarmee de doodstraf. Sommige dorpelingen merken daarbij dat de processen een handig
middel zijn om het land van de buurman in bezit te krijgen, of dat je door bepaalde
vrouwen te beschuldigen de liefde van de man van het slachtoffer kan winnen.
In deze heksenjacht staan John Proctor en zijn
vrouw Elizabeth centraal. Zal John Proctor bekennen als hij daarmee zijn leven
kan redden? Ook als dat betekent dat hij alles moet loochenen waarin hij denkt
te geloven. Daarnaast maken we kennis met heksenspecialist Hale, die gaandeweg
zijn twijfels krijgt over de macht van het Bijbelse woord en de wurgende heksenwetgeving.
Met Abigail, het nichtje van dominee Paris, die zo vurig hoopt dat John Proctor
haar boven zijn eigen vrouw verkiezen zal en de meisjes in het dorp onder druk
zet haar spel mee te spelen, gouverneur Danforth die er genoegen in lijkt te
scheppen mensen tot de dood te veroordelen, met de rijke ijdele Putnam die wel
lijkt te varen bij de heksenjacht, en met
de slachtoffers: de
onverschrokken Giles Corey, de dappere Rebecca Nurse en de tragische slavin
Tituba.
The Crucible gaat over angst voor het
onbekende, over groepsdruk, over massapsychose en over morele
(on)standvastigheid, de bestendigheid van de echte liefde en de gevaren van de
snelle verleiding. Centraal staat de vraag hoe ver mensen gaan om hun eigen
huid te redden. De genadeloze rol van de overheid is daarin een hele dubieuze.
Niet voor niets schreef Arthur Miller zijn stuk als protest tegen de
vervolgingen van vermeende communisten in het Amerika van de jaren vijftig.
Wel hebben we ervoor gekozen om een extra laag
toe te voegen aan het klassieke stuk van Miller. In die extra laag is de
heksenjacht verworden tot een duister spel van een mediamagnaat en zijn
copywriter: de heksenjacht is een spel op leven en dood waarin hoofdpersonen
Proctor en Elizabeth gevangen lijken. Alleen de liefde en het eigen morele
kompas kan een uitkomst bieden in dit spel - hoewel Proctor daarbij wel zijn
leven verliest. Door toevoeging van deze zogenaamde “extra schil” krijgt het
stuk ons inziens de gewenste moderne dynamiek met instandhouding van de
literaire klassieke kwaliteit.
